Ile USG przysługuje w ciąży? Na jakim etapie trzeba je wykonać?
W Polsce każda kobieta ma zagwarantowaną opiekę lekarską. Jakie są obowiązkowe badania w ciąży NFZ? Kiedy można liczyć na ich sfinansowanie? Ile USG przysługuje w ciąży i kiedy je wykonać? Odpowiadamy na wszystkie pytania.
Spis treści:
1. Ile USG przysługuje w ciąży?
2. Obowiązkowe badania w ciąży NFZ – kiedy je wykonać?
3. Badanie USG przed 10. tygodniem ciąży – w jakim celu się je wykonuje?
4. Pierwsze USG w ciąży NFZ – w jakim celu wykonywane jest obowiązkowe badanie USG 1. trymestru?
5. Drugie, trzecie oraz czwarte obowiązkowe badania w ciąży NFZ – o czym informują?
6. Obowiązkowe badania w ciąży NFZ – co warto wykonać poza nimi?
Ile USG przysługuje w ciąży?
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej obowiązkowe badania w ciąży NFZ to przede wszystkim 4 badania ultrasonograficzne (w skrócie USG) [1]. Aby kobieta mogła skorzystać z programu bezpłatnych badań prenatalnych, musi posiadać ważne skierowanie wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę oraz spełniać następujące kryteria [2]:
• nieprawidłowy wynik badania USG lub badań biochemicznych w czasie ciąży,
• wiek powyżej 35 lat,
• wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej,
• występowanie aberracji chromosomowych w rodzinie.
Obowiązkowe badania w ciąży NFZ – kiedy je wykonać?
Obowiązkowe badania w ciąży NFZ USG wykonuje się [3]:
• pomiędzy 11. a 14 tygodniem ciąży,
• pomiędzy 18. a 22 tygodniem ciąży,
• pomiędzy 28. a 32 tygodniem ciąży,
• po 40 tygodniu ciąży, jeśli do tej pory nie nastąpił poród.
Wiele kobiet wykonuje dodatkowo jeszcze jedno badanie USG przed 10. tygodniem ciąży, podczas pierwszej wizyty u lekarza ginekologa.
Badanie USG przed 10. tygodniem ciąży – w jakim celu się je wykonuje?
Badanie USG w ciąży przed 10. tygodniem jest wykonywane celem potwierdzenia lub wykluczenia wczesnej ciąży po otrzymaniu dodatniego wyniku testu ciążowego [4]. Podczas tego wczesnego USG można uwidocznić jajo płodowe i potwierdzić ciążę jedno lub wielo-płodową, możliwe jest również zauważenie ciąży o nieprawidłowej lokalizacji oraz przeprowadzenie oceny wieku ciążowego na podstawie długości ciemieniowo-siedzeniowej płodu [4].
Pierwsze USG w ciąży NFZ – w jakim celu wykonywane jest obowiązkowe badanie USG 1. trymestru?
Obowiązkowe badanie w ciąży NFZ USG 1. trymestru, wykonywane pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży, ma na celu ocenę struktur anatomicznych płodu oraz ocenę jego wielkości [4]. Dzięki pierwszemu USG w ciąży NFZ można wykryć na wczesnym etapie różne wady rozwojowe, a także określić czas trwania ciąży na podstawie długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL) i na tej podstawie oszacować termin porodu [4].
Drugie, trzecie oraz czwarte obowiązkowe badania w ciąży NFZ – o czym informują?
Kolejne obowiązkowe badania w ciąży NFZ służą ocenie [4]:
• łożyska,
• narządów płodu pod kątem występowania wad wrodzonych,
• przybliżonej masy ciała płodu,
• ryzyka porodu przedwczesnego,
• wzrastania płodu.
Natomiast jeśli chodzi o badanie USG po terminie porodu, wykonywane po 40. tygodniu ciąży, służy ono ocenie dobrostanu dziecka i wykluczeniu ewentualnego niedotlenienia [4].
Obowiązkowe badania w ciąży NFZ – co warto wykonać poza nimi?
W Polsce każda kobieta może skorzystać z obowiązkowych badań w ciąży NFZ oraz prywatnej opieki medycznej. Świadczenia realizowane w ramach NFZ, poza USG, to między innymi [5]:
• badanie ginekologiczne,
• badanie ogólne moczu,
• badanie piersi,
• badanie w kierunku chorób, które mogłyby zagrozić ciąży (różyczka, toksoplazmoza, HIV, HCV, CMV),
• cytologia,
• glukoza na czczo,
• grupa krwi,
• masa ciała oraz BMI,
• morfologia,
• ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji,
• pomiar ciśnienia krwi.
Lekarz, który ma podpisaną umowę z NFZ może wystawić także dodatkowo skierowania na inne badania w ciąży (np. analizę hormonów tarczycy).
Poza obowiązkowymi badaniami NFZ warto zainteresować się również badaniami prenatalnymi genetycznymi, które nie są refundowane, tzw. NIPT. Badania te łączą w sobie zalety nieinwazyjnych i inwazyjnych badań prenatalnych, są bezpieczne oraz wyróżnia je wysoka czułość [6]. Badania NIPT są dostępne już po 10. tygodniu ciąży, dzięki nim można wykryć na wczesnym etapie różne choroby genetyczne, takie jak trisomie (np. zespół Downa), mikrodelecje i mikroduplikacje oraz aneuploidie chromosomów płciowych [6].
Źródła:
1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.
2. https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/program-badan-prenatalnych [dostęp: 25.11.2022 r.]
3. Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym — 2020 rok. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, 5(2): 63-75.
4. https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/jak-dbac-o-siebie-w-ciazy/obowiazkowe-usg-w-ciazy [dostęp: 25.11.2022 r.]
5. https://plodnosc.pl/badania-w-ciazy-za-ktore-zaplacisz-a-za-ktore-nie-swiadczenia-nfz-dla-kobiet-w-ciazy/ [dostęp: 25.11.2022 r.]
6. https://nipt-geneplanet.com/ [dostęp: 25.11.2022 r.]
