Zespół HELLP w ciąży/po porodzie – objawy, diagnostyka i leczenie

Zespół HELLP to rzadkie powikłanie ciąży, które może być śmiertelne nawet w ¼ przypadków [1]. Po czym poznać zespół HELLP w ciąży? Czy możliwy jest zespół HELLP po porodzie? Na czym polega leczenie? Odpowiadamy na wszystkie pytania.

Spis treści:

1. Zespół HELLP – co to takiego?
2. Zespół HELLP – objawy
3. HELLP zespół – przyczyny
4. Zespół HELLP w ciąży – możliwe powikłania
5. Zespół HELLP – leczenie
6. Zespół HELLP a druga ciąża
7. Czy możliwy jest zespół HELLP po porodzie?

Zespół HELLP – co to takiego?

Zespół HELLP to rzadkie powikłanie ciąży, rozpoznawane u mniej niż 1% ciężarnych kobiet [1] [2] oraz u nawet 20% kobiet ze stasnem przedrzucawkowym [2]. Nazwa HELLP zespołu pochodzi od triady charakterystycznych dla tego stanu objawów [1] [2]:
• H — haemolysis, czyli rozpad krwinek czerwonych,
• EL — elevated liver enzymes, czyli podwyższona aktywność aminotransferaz wątrobowych,
• LP — low platelets, czyli trombocytopenia.

Zespół HELLP – objawy

Tak jak to powiedziano wyżej, charakterystyczne dla zespołu HELLP objawy to [1]:

• hemoliza wewnątrznaczyniowa (nieprawidłowy rozpad czerwonych krwinek),
• podwyższone stężenie enzymów wątrobowych,
• niewielka liczba płytek krwi.

Jeśli jednak chodzi o objawy kliniczne, są one mało charakterystyczne i bardzo zmienne. W przebiegu HELLP mogą się pojawić [2] [3]:

• białkomocz (występowanie białka w moczu),
• bóle głowy,
• dolegliwości bólowe zlokalizowane w górnej części brzucha,
• nadciśnienie,
• nudności i/lub wymioty,
• osłabienie,
• zaburzenia widzenia,
• złe samopoczucie,
• żółtaczka.

HELLP zespół – przyczyny

Co powoduje HELLP? Zespół nie został jeszcze dobrze poznany, przypuszcza się, że przyczyniają się do niego zaburzenia w krzepnięciu krwi, które następnie prowadzą do uszkodzenia wątroby [2].

Za czynniki rozwoju zespołu HELLP uważa się [4]:

• białkomocz podczas ciąży,
• nadciśnienie tętnicze,
• przebycie zespołu HELLP w poprzedniej ciąży,
• wiek powyżej 25 lat,
• wielorództwo.

Czynniki rozwoju zespołu HELLP są zatem odmienne niż w przypadku stanu przedrzucawkowego, który wydaje się związany między innymi ze: starszym wiekiem (powyżej 40 lat), pierworództwem, występowaniem stanu przedrzucawkowego w rodzinie, otyłością, insulinoopornością oraz zbyt długą przerwą między ciążami (powyżej 10 lat) [2].

Zespół HELLP w ciąży – możliwe powikłania

Występowanie zespołu HELLP w ciąży może poskutkować poważnymi komplikacjami, zarówno dla matki, jak i dziecka. Możliwe powikłania zespołu HELLP to [1]:

• krwawienie mózgowe,
• niewydolność wątroby i nerek,
• obrzęk płuc,
• odklejenie łożyska,
• poród przedwczesny,
• pęknięcie wątroby,
• rzucawka,
• śmierć matki i płodu,
• udar mózgu,
• zahamowanie wzrostu wewnątrzmacicznego,
• zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC),
• zespół zaburzeń oddechowych u noworodka.

Śmiertelność kobiet z zespołem HELLP w ciąży wynosi nawet 25%, natomiast śmiertelność okołoporodowa noworodków aż 60% [1]. Zagrożenie można zredukować poprzez wczesną diagnozę oraz wdrożenie jak najszybciej odpowiedniego leczenia.

Zespół HELLP – leczenie

Po wykryciu zespołu HELLP leczenie jest opracowywane w zależności od wieku ciążowego oraz stanu matki i płodu. Lekarz może zadecydować o przetoczeniu produktów krwiopochodnych, leczeniu steroidami, podawaniu leków chroniących przed napadem rzucawkowym, albumin dożylnie, diuretyków czy też zakończeniu ciąży przez cesarskie cięcie [1] [2].

Zespół HELLP a druga ciąża

Jaki związek mają zespół HELLP a druga ciąża? Ryzyko wystąpienia zespołu HELLP wzrasta w następnych ciążach o około 20% [5] [6]. Niektóre źródła podają, że prawdopodobieństwo rozwoju HELLP w kolejnej ciąży wynosi nawet 27% [1].

Czy możliwy jest zespół HELLP po porodzie?

Zespół HELLP po porodzie jest możliwy, taka sytuacja ma miejsce w 30% przypadków z rozpoznanym zespołem HELLP [1]. Zespół HELLP może być powikłaniem położniczym lub wystąpić jako powikłanie stanu przedrzucawkowego [3]. Objawy występują najczęściej w ciągu pierwszych 48 godzin po porodzie [1] [2].

Źródła:

1. Baszczuk A., Szlachtowska E., Kopczyński Z. Laboratoryjna diagnostyka różnicowa zespołu HELLP. Nowiny Lekarskie, 2011, 80 (6): 461–468

2. Szubert S., Wójcicka K., Gaca M., Linke K., Sajdak S. Żółtaczka, jako pierwszy objaw zespołu HELLP – opis przypadku. Ginekologia Polska, 2012, 83: 541-544

3. Mihu D., Costin N., Mihu C.M. et al: HELLP Syndrom – a Multisystemic Disorder. Journal of Gastrointestinal and Liver Diseases, 2007, 16(4): 419-424

4. Padden M. HELLP syndrome: recognition and perinatal management. American Family Physicia 1999, 60: 829-836.

5. Gul A, Cebeci A, Aslan H, [et al.]. Perinatal outcomes in severe preeclampsia-eclampsia with
and with-out HELLP syndrome. Gynecologic and Obstetric Investigation, 2005, 59: 113-118.

6. Sibai B, Mercer B, Schiff E, Friedman S. Aggressive versus expectant management of severe
preeclampsia at 28 to 32 weeks’ gestation: a randomized controlled trial. American Journal of Obstetrics & Gynecology, 1994, 171: 818-822.