Masz problem z poczęciem dziecka lub donoszeniem ciąży? Przyczyną może być niezdiagnozowana celiakia!

Niezdiagnozowana celiakia czyli trwała nietolerancja glutenu (białka zawartego w zbożach) jest częstą przyczyną problemów z poczęciem dziecka i donoszeniem ciąży zarówno u kobiet jak i mężczyzn oraz powikłań w trakcie ciąży i połogu. Jak pokazują badania co 70-80 kobieta w ciąży ma celiakię, najczęściej jednak niezdiagnozowaną i jest to powodem licznych komplikacji.

Badania pokazują, że tylko w Unii Europejskiej żyje około 1000000 osób z niezdiagnozowaną celiakią (trwałą nietolerancją glutenu). Ta liczba wynika z tego, że większość chorych nie odczuwa żadnych dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a te są zwykle kojarzone z celiakią.

Zamiast nich pojawiają się natomiast problemy endokrynologiczne (np. niedoczynność czy nadczynność tarczycy), depresja, epilepsja, problemy stomatologiczne czy hematologiczne. Wśród nich jest też wiele kobiet, u których celiakia objawia się w postaci problemów z płodnością oraz kobiety z komplikacjami w przebiegu ciąży.

Brak szybkiej diagnozy jest o tyle poważnym problemem, że bardzo często celiakia „aktywuje się” w okresie młodości czyli wtedy, gdy zakładamy rodziny i planujemy potomstwo. Tymczasem pacjent dowiaduje się o swojej chorobie dopiero po wielu latach bezskutecznego leczenia. W tym czasie celiakia prowadzi do wyniszczenia organizmu i część uszkodzeń, które wywołała choroba może być już nieodwracalna.

W jaki sposób celiakia wpływa na płodność kobiet?

Według WHO co roku ilość niepłodnych par wzrasta o 2 000 000. Szacuje się, że około 20% osób z niepłodnością cierpi na tak zwaną niepłodność idiopatyczną czyli o nieznanej przyczynie. Właśnie w tej grupie osób możemy mieć do czynienia z wieloma przypadkami kobiet i mężczyzn, którzy nie są świadomi występowania u nich celiakii. Mechanizm, który prowadzi do zaburzeń płodności u osób z trwałą nietolerancją glutenu nie jest do końca poznany, jednak prawdopodobnie chodzi o niedobory pokarmowe, jakie powoduje choroba.

Właściwe odżywienie organizmu jest niezwykle ważne dla poczęcia dziecka oraz szczęśliwego donoszenia ciąży. Brak podstawowych składników odżywczych takich jak cynk, selen, kwas foliowy czy żelazo może znacznie utrudniać zajście w ciążę i prowadzić do wielu komplikacji. W przypadku osób z nieleczoną celiakią suplementacja nic nie pomoże. Wiele osób myśli, że wystarczy zażyć tabletkę lub dwie, a problemy ustąpią. Nic bardziej mylnego.

Osoby z nieleczoną celiakią mają zniszczone jelita, przez co nie przyswajają ani witamin z pożywienia ani z suplementów. Co gorsza badania kontrolne parametrów krwi mogą nie wykazać nieprawidłowości jeśli przyjmujemy suplementy. Witaminy będą bowiem obecne w krwioobiegu ale nie będzie ich w tkaniach. Samo posiadanie witamin we krwi nic natomiast nie zmienia.

Nieleczona celiakia może też prowadzić do nieprawidłowej funkcji jajników, skróceniu okresu płodności oraz wystąpienia wczesnej menopauzy. Niedobory selenu i cynku, które mają miejsce w przebiegu celiakii są też przyczyną zaburzenia syntezy i wydzielania hormonu luteiny (LH) i hormonu folikulotropowego (FSH).

Badania przesiewowe szansą na poczęcie dziecka dla wielu kobiet

W ostatnich czterech dekadach pojawiło się wiele doniesień naukowych łączących problemy z płodnością z nieleczoną celiakią. Naukowcy sugerują wręcz wprowadzenie badań przesiewowych w kierunku celiakii u wszystkich par z niewyjaśnioną bezpłodnością. Stwierdzono bowiem, że wprowadzenie diety bezglutenowej u osób z trwałą nietolerancją glutenu daje szansę na szybkie poprawienie płodności i szczęśliwie donoszoną ciążę.

Opis przypadku:

Zdaniem ekspertów:

Kobiety z celiakią mogą mieć zdrowe dzieci!

Celiakia w przeciwieństwie do wielu innych chorób powodujących niepłodność może być stosunkowo łatwo leczona – wystarczy włączyć dietę bezglutenową. W większości przypadków po wprowadzeniu ścisłej diety bezglutenowej po 12 miesiącach jej stosowania ryzyko komplikacji ciąży jest takie samo jak w populacji ogólnej.

Jest jednak jedna ważna zasada! Najpierw się badamy, potem przechodzimy na dietę bezglutenową. Dlaczego? Po pierwsze dlatego, że dieta bezglutenowa pomoże tylko tym, którzy nie tolerują glutenu (mają celiakię lub nadwrażliwość na gluten).

Pamiętajmy, że dieta bezglutenowa jest jednak dietą eliminacyjną i trzeba w jej przypadku zadbać o to, aby faktycznie dostarczała wszystkich ważnych składników odżywczych. Może też doprowadzić do nadmiernego spożycia arsenu, który kumuluje się w ryżu. Dlatego trzeba ją stosować z rozwagą. Nie ulega jednak wątpliwościom, że osoby, które nie tolerują glutenu osiągną dzięki niej dużą poprawę stanu zdrowia.

Inną kwestią jest to, że przechodząc na dietę bezglutenową „na próbę” nigdy nie będziemy wiedzieć, czy faktycznie mamy celiakię czy też nie. Na diecie bezglutenowej nie możemy wykonać części badań ważnych w diagnostyce tej choroby. Pamiętajmy, że w przypadku osób z celiakią dieta bezglutenowa to nie ograniczenie spożycia pieczywa ale bardzo rygorystyczne podejście do codziennego jadłospisu. Nawet śladowe ilości glutenu zawarte np. w przyprawach może doprowadzić do reakcji organizmu i pogorszenia stanu zdrowia.

Jak się zbadać?

Podstawą jest wykonanie badania genetycznego (badanie obecności genów DQ2.2, DQ2.5 oraz DQ8). Taki test można zrobić nawet będąc na diecie bezglutenowej. Co ważne badania pokazują, że te same geny mogą też być również związane z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten ponieważ 30-40% osób z tą chorobą także posiada jeden z nich. Jeśli nie masz żadnego z wyżej wymienionych genów celiakia jest w 100% wykluczona. Nigdy nie musisz powtarzać żadnych badań w kierunku tej choroby.

Jeśli został u Ciebie stwierdzony chociaż jeden z genów należy wykonać badania serologiczne (przeciwciała przeciwko endomyzium oraz transglutaminazie tkankowej). Obecność takich przeciwciał wskazuje na aktywną chorobę. Brak przeciwciał z kolei oznacza, że obecnie prawdopodobnie nie masz celiakii ale należy regularnie kontrolować ich poziom ponieważ choroba może się aktywować w dowolnym momencie życia. Niektórzy chorzy na celiakię nie wytwarzają przeciwciał dlatego jeśli masz wątpliwości możesz jeszcze wykonać gastroskopię z biopsją, aby sprawdzić, czy nie doszło do Ciebie do zaniku kosmków jelitowych.

Źródła:
A.Naheed: Coeliac Disaese affect Pregnancy Outcomes.How? Journal of Reproductive Immunology, 94, 2012, 5-130.

F. Corrado, G.Magazzu, C.Sterlazzas: Diagnosis of celiac disease in pregnancy and puerperium: think about it., Acta Obstetics Gynecol. Scand., 2002, 81(2):180-1.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4989603/

http://gut.bmj.com/content/46/3/332

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0016508505011005

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0016508505001861